Sự Khởi Nghĩa Tigray Của 1889: Một Cuộc Nổi Loạn Xung Quanh Quyền Lực Và Sự Chống Đối Phong Kiến

Sự Khởi Nghĩa Tigray Của 1889: Một Cuộc Nổi Loạn Xung Quanh Quyền Lực Và Sự Chống Đối Phong Kiến

Thế kỷ 19 chứng kiến những thay đổi sâu sắc trên khắp thế giới, từ cuộc cách mạng công nghiệp ở châu Âu đến sự suy tàn của các đế chế lớn như Ottoman và Mughal. Ở Ethiopia, một đất nước đã kiên cường chống lại sự xâm lược của người châu Âu trong nhiều thế kỷ, một cuộc nổi dậy mang tính quyết định đã bùng nổ vào năm 1889. Sự khởi nghĩa Tigray, do Ras Alula, một nhà lãnh đạo quân sự tài năng và đầy tham vọng, dẫn dắt, là một cuộc đấu tranh phức tạp đan xen giữa quyền lực chính trị, xung đột bộ lạc và sự phản đối mạnh mẽ các nỗ lực hiện đại hóa của hoàng đế Menelik II.

Để hiểu được nguyên nhân sâu xa của sự khởi nghĩa Tigray, cần phải xem xét bối cảnh chính trị Ethiopia vào thời điểm đó. Sau cái chết của hoàng đế Tewodros II năm 1868, đất nước rơi vào tình trạng phân chia quyền lực giữa các Hoàng tử và Thống chế (Ras). Menelik II, người được bổ nhiệm làm vua của Shewa, một vùng cực nam Ethiopia, đã nhanh chóng củng cố quyền lực của mình và bắt đầu mở rộng lãnh thổ.

Menelik II là một nhà cai trị đầy tham vọng và quyết tâm hiện đại hóa Ethiopia. Ông nhận thấy rằng để chống lại sự xâm lược của người châu Âu đang gia tăng, Ethiopia cần phải có quân đội được trang bị vũ khí hiện đại và hệ thống chính quyền tập trung hơn.

Để thực hiện mục tiêu này, Menelik II đã ký kết các hiệp ước với các cường quốc châu Âu như Pháp, Ý và Nga. Ông cũng bắt đầu tiến hành cải cách quân sự và hành chính, bao gồm việc thành lập một đội quân mới được trang bị súng trường và pháo.

Tuy nhiên, những cải cách của Menelik II không được tất cả mọi người ủng hộ. Ras Alula, người cai quản vùng Tigray ở miền bắc Ethiopia, là một trong những đối thủ lớn nhất của hoàng đế. Alula là một nhà lãnh đạo quân sự tài năng đã từng đánh bại nhiều cuộc xâm lược từ Eritrea và Sudan. Ông tin rằng Menelik II đang cố gắng áp đặt quyền lực trung tâm lên các vùng có truyền thống tự trị như Tigray, và rằng những cải cách quân sự của hoàng đế sẽ làm suy yếu vị thế của các lãnh chúa địa phương.

Căng thẳng giữa Alula và Menelik II gia tăng trong suốt những năm 1880. Alula đã từ chối tuân theo lệnh của hoàng đế và tiếp tục cai trị Tigray một cách độc lập. Cuối cùng, vào năm 1889, sự đối đầu đã leo thang thành một cuộc nổi dậy đầy quy mô.

Sự khởi nghĩa Tigray là một cuộc chiến tàn bạo kéo dài hai năm. Alula đã huy động một lực lượng quân sự lớn gồm các chiến binh Tigray và Oromo, những người đã được huấn luyện thành thạo trong chiến tranh bộ lạc. Quân đội của Alula sử dụng chiến thuật du kích hiệu quả, tấn công vào các vị trí của quân đội hoàng gia, rồi rút lui về vùng núi hiểm trở để tránh bị truy đuổi.

Menelik II đã phản ứng bằng cách huy động một lực lượng lớn hơn bao gồm cả quân đội hiện đại hóa mới được trang bị và các đồng minh địa phương. Tuy nhiên, quân đội hoàng gia gặp khó khăn trong việc đánh bại Alula. Quân nổi dậy đã sử dụng kiến thức về địa hình địa phương và chiến thuật du kích để chống lại những cuộc tấn công của Menelik II.

Sau hai năm chiến đấu ác liệt, Alula cuối cùng bị tiêu diệt trong trận Mekele vào tháng 12 năm 1891. Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của sự khởi nghĩa Tigray. Menelik II đã củng cố quyền lực của mình trên toàn Ethiopia và tiếp tục tiến hành những cải cách hiện đại hóa.

Sự khởi nghĩa Tigray có một số hệ quả quan trọng đối với lịch sử Ethiopia:

Hệ quả Mô tả
Củng cố quyền lực của Menelik II Sự dập tắt cuộc nổi dậy đã cho phép Menelik II củng cố quyền lực của mình trên toàn Ethiopia.
Tiếp tục hiện đại hóa Ethiopia Menelik II tiếp tục cải cách quân sự và hành chính, dẫn đến sự hình thành một Ethiopia hiện đại hơn.
Tăng cường xung đột sắc tộc Cuộc khởi nghĩa đã làm trầm trọng thêm những căng thẳng giữa các nhóm sắc tộc khác nhau ở Ethiopia.
Chuẩn bị cho chiến tranh với Ý Những kinh nghiệm quân sự được rút ra từ cuộc nổi dậy Tigray đã giúp Menelik II chuẩn bị tốt hơn cho cuộc chiến chống lại Ý vào năm 1896.

Sự khởi nghĩa Tigray là một sự kiện phức tạp và quan trọng trong lịch sử Ethiopia. Nó là minh chứng cho những thách thức mà Menelik II phải đối mặt khi cố gắng hiện đại hóa đất nước của mình và cũng cho thấy sức mạnh và ý chí quyết tâm của người dân Tigray.

Cuộc nổi dậy này đã để lại một di sản phức tạp, tiếp tục tác động đến chính trị và xã hội Ethiopia cho đến ngày nay.